جودی شیکاگو؛ خلق هنر با تجربه زن بودن

جودی شیکاگو هنرمند چند رسانه ای و چیدمان، متولد 1939 در آمریکا می باشد که امروزه با همسرش دونالد وودمن، عکاس آمریکایی، در نیومکزیکو زندگی می کند. شیکاگو فارغ التحصیل دانشگاه لس آنجلس است و از کودکی در کلاس های انستیتو هنر شیکاگو شرکت داشت. وی در طول زندگی هنری خود به نقاشی، مجسمه سازی و هنر چیدمان پرداخت. دیدگاه های لیبرال نسبت به زنان و حمایت از حقوق کارگران همواره بر تفکر و هنرآفرینی وی تاثیر مستقیمی داشت؛ بنابراین همواره در آثارش به نقش زنان در تاریخ و فرهنگ پرداخت و آثارش را با تجربه زن بودن خویش درآمیخت. وی در سال 1970 اولین دانشگاه هنری فمنیستی را در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا بنیان کرد که بسیار در حوزه هنر زنان اثرگذار بود.

آثار و فعالیت های شیکاگو تاثیر بسزایی در جامعه هنری جهانی ایفا کرد؛ از جمله خلق بسیاری از آثار جالب توجه و تاثیرگذار با محوریت زنان، تالیف کتب در این حوزه که در دسترس جهانیان قرار گرفت. شیکاگو زندگینامه خویش را در سال 1975 با عنوان «از درون یک گل: مبارزه به عنوان یک هنرمند زن» منتشر کرد؛ همچنین تالیف دیگری را در سال 1996 با عنوان «آن سوی یک گل: زندگینامه یک هنرمند فمنیست» به چاپ رساند. شیکاگو را می توان هنرمندی دانست که هنر فمنیسم وامدار اوست؛ وی از بنیان گذاران این جنبش به شمار می رود و با خلق آثاری با مضمون زنان، هنر فمنیست را به جهانیان عرضه کرد. او همواره تلاش کرد تا توانایی های زنان را در عرصه هنر به نمایش بگذارد؛ بدینسان با تشکیل انجمن ها و گروه های مختلف فمنیستی و برگزاری نمایشگاه های متعدد، جایگاه زنان هنرمند را در جامعه تثبیت کرد. از نظر جودی شیکاگو «اثر یک زن نمی تواند به درستی درک شود و هرگز به درستی درک نخواهد شد، مگر با نپذیرفتن آثار زنانی که تلاش می کنند مانند مردان نقاشی کنند و کسانی که چهارچوب هنرآفرینی تحمیل شده توسط مردان و آن چه مردان عرضه می کنند را می پذیرند».

یکی از مشهورترین آثار شیکاگو، چیدمان مهمانی شام است که در مرکز الیزابت ای قرار دارد. این اثر نمایش دهنده دستاوردهای زنان در طول تاریخ را جشن می گیرد و به عنوان اولین اثر هنری فمنیستی شناخته می شود. مهمانی شام به عنوان اثری فمنیستی در جهان مطرح و مورد توجه منتقدان بسیاری قرار گرفت. این چیدمان عظیم یادبودی برای دستاوردهای زنان در طول تاریخ می باشد که دارای 39 جایگاه برای مهمانان شام است که هر یک برای یکی از زنان اسطوره ای و تاثیرگذار آماده شده اند. میز شام با فرمی سه گوش در فضایی متشکل از دوهزار کاشی سفید براق چیده شده که نام 999 زن تاریخ ساز بر روی آنها طلاکوب شدند. بشقاب هایی بر روی این میز چیده شده است و بر هر زیر بشقابی نام یک زن برجسته به همراه تصاویر و نمادهای مربوط به آن فرد نقش بسته است. این اثر در نمایشگاه های متعددی به نمایش درآمد؛ همچنین وی کتابی نیز در این باب منتشر کرد.

در سال 1972 وی به همراه یکی از شاگردانش پروژه «خانه زنان» را اجرا کردند که یکی از نخستین پروژه های نمایشگاهی هنر فمنیستی جهان بود و بعد از آن تبدیل به یکی از مکان های اجرای نمایش های زنان شد. در روز اول اجرای این پروژه تنها زنان اجازه بازدید از اثر را داشتند و این خانه به عنوان جزیی از فرهنگ زنان شناخته شده بود و در آن زنان سعی می کردند تا باعث خوشحالی دیگران شوند. در این پروژه 21 زن جوان هنرمند انتخاب شدند و هنر خود را به نمایش گذاشتند. درواقع ایده این پروژه برای ایجاد یک مجموعه هنری مشترک در یک خانه بود که فقط برای نمایش هنر زنان و در مورد زنان باشد. این خانه در شیکاگو قرار داشت و توسط زن معماری طراحی شده بود؛ همچنین بسیاری از هنرمندان با شرکت در این پروژه برجسته و شناخته شدند.

از دیگر آثار مطرح شیکاگو، لحاف بین المللی افتخار می باشد؛ یک پروژه هنری جمعی فمنیستی محسوب می شود که در سال 1980 اجرا شد. این اثر مجموعه ای از 539 مثلث لحافی است که به افتخار زنان در سراسر جهان می پردازد. این اثر در سال 2013 به موسسه هنری دانشگاه لوئیزویل هدیه داده شد تا برای تحقیق و نمایش در دسترس باشد. پانل های انفرادی لحاف اغلب توسط گروه هایی از زنان پس از مشاهده یا شنیدن در مورد اثر مهمانی شام شیکاگو ایجاد شدند. این اثر با ارج نهادن به دستاوردها، شخصیت ها، فردگرایی و اهمیت زنان در طول تاریخ و جهان به عنوان یادگاری برای زن به اجرا درآمده است. زنانی نماینده از سراسر ایالات متحده، کانادا، مکزیک، استرالیا، آفریقای جنوبی، آلمان، ایتالیا، ژاپن، اسکاتلند، انگلیس، لیتوانی، روسیه و فرانسه.

زنانی که در این اثر شرکت کردند به چند دسته تقسیم می شوند. برخی از آنها یادبودی را برای افراد مورد علاقه و تحسین شده ارائه دادند؛ گروهی دیگر آثاری که تاثیر پذیرفته از اثر شام مهمانی بود، را خلق کردند؛ برخی دیگر تاثیر کسب و کارها یا سازمان های رسمی زنان را بر روی لحاف نشان می دهند. صرف نظر از محتوا یا زمینه کار، هر لحاف افتخار و بیانیه ای کاملا شخصی در مورد دوستان و بستگان آنها و شخصیت های تاریخی است که احترام، تحسین یا تخیل فرد دیگری را به خود جلب کرده اند. وی با این اثر اشتراکی، زنان را از گمنانی خارج کرد و با ارائه یک زمینه ساختار یافته، مورد تحسین دیگران و مخاطبین قرار داد.

از دیگر آثار هنری شیکاگو می توان به پروژه تولد، بازی قدرت، پروژه هولوکاست، محاکمه ها و ستایش ها، بعدا کار کن، شیکاگو درون شیشه، آمازون مدرن، ساخت کالیفرنیا، زنان در هنر و … اشاره کرد. شیکاگو در جایی می گوید: من به هنر معتقد هستم که به احساس واقعی انسان متصل شده است، و خود را فراتر از محدوده دنیای هنر گسترش می دهد تا همه افرادی را که در معرض دگرگونی در یک جهان بطور فزاینده غیر انسانی هستند، بپذیرند. من سعی می کنم هنر را که مربوط به عمیق ترین نگرانی های بشریت است، بپذیرم و معتقدم که در این لحظه تاریخ، فمینیسم انسان گرایی است.