مارینا آبراموویچ (Marina Abramovic)
مارینا آبراموویچ، هنرمندی یوگسلاوی تبار و فعال در حوزه هنرهای مفهومی و به طور خاص هنر اجرا می باشد که همواره با رویکردی متفاوت، آثاری را ارائه داده است. او مخاطبین را به شیوه های متفاوت همسو و هم راستا با پیام خود کرده که در بسیاری موارد با واکنش های متفاوتی از سوی مخاطب روبرو شده است.
او در 30 نوامبر 1946 در صربستان به دنیا آمد و بیش از چهار دهه در حوزه هنرهای مفهومی و به طور خاص هنر اجرا فعالیت داشته است؛ از این رو وی خود را مادر بزرگ هنر اجرا نامیده است. رویکردی که وی همواره بر آن تاکید ویژه ای داشته، مفاهیم فمنیستی بوده است. او در بسیاری موارد با مشارکت و تعامل مخاطبین، مفاهیم منحصر به فردی را با هویتی جدید در رابطه با محدودیت های فیزیکی، درد و … ارائه کرد. وی از اوایل 1970 به بدن خود به عنوان سوژه و رسانه اصلی کارهایش تمرکز کرد و آثاری را با محوریت بدن خود ارائه داد. او هنر اجرا را پروسه ای می داند که در آن هنرمند و مخاطب به لحاظ زمان و مکان با یکدیگر همسو و همراه می شوند؛ بنابراین حضور و ارتباط با مخاطب برای او دارای اهمیت بسزایی بود و همه اجرایش را وابسته به مخاطب می دانست. وی در دوسالانه ونیز، نشان شیر طلایی را به عنوان بهترین هنرمند دریافت کرد.
آبراموویچ توصیف خود را از رسیدن به درک مهمی از هنر این چنین بیان می کند: من مدام در استودیو نقاشی می‌کردم. که ناگهان ۱۲ هواپیمای نظامی از آسمان رد شدند و خطوط سفیدی پشت سرشان ایجاد کردند. من با شگفتی خط‌های سفید را تماشا کردم که به آرامی محو شدند و آسمان بار دیگر آبی پاک شد. ناگهان فکر کردم چرا نقاشی کنم؟ چرا خودم را به دو بعد محدود کنم وقتی می‌توانم با هر چیزی اثری هنری بسازم؟ با آتش، آب یا حتی بدن انسان. انگار چیزی در ذهنم جرقه زده باشد، فهمیدم هنرمند بودن یعنی آزادی بی‌اندازه داشتن. حتی با غبار یا آشغال هم می‌توانستم اثر هنری خلق کنم. حس آزادی غیرقابل باوری به من دست داد؛ به خصوص برای شخصی مثل من که در خانه‌ای تقریبا بدون آزادی زندگی می‌کردم.
آبرامویچ در طی سال‌های ۱۹۶۵ تا ۱۹۷۰ دانشجوی آکادمی هنرهای زیبا در بلگراد بود. او تحصیلات تکمیلی‌اش را در آکادمی هنرهای زیبای زاگرب در ۱۹۷۲ به پایان رساند و از ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۵ در آکادمی هنرهای زیبا به تدریس پرداخت. در ۱۹۷۶ یوگسلاوی را ترک گفت و به آمستردام رفت. او نخستین اجرای خود را در سال 1369 با عنوان «بیایید لباس هایتان را بشویم» ارائه کرد که تماشاگران نیز در آن شرکت داشتند. آبراموویچ در اجراهای پرمخاطره خود کنش های زندگی روزمره را ملاک قرار می داد تا قدرت نهفته در این کارها را نمایان سازد همانند قدم زدن، جیغ کشیدن و …
او در دهه 70 با اجرای «هنر راحت است» که با همکاری هنرمندی آلمانی تبار، اورلای به انجام رسانده بود به شهرت رسید. یکی از خطرناک ترین اجراهای او «ریتم صفر» نام دارد که حس خشونت مخاطبین را برانگیخت و از آنها خواست تا با استفاده از 72 وسیله ای که در اختیار آنها گذاشته
بود هر چه می خواهند بر سر او بیاورند.
در سال 1975 اجراهایی را انجام داد که در آنها محدودیت های بدن خود را آزمود. در اجرای «آزاد کردن صدا» آنقدر جیغ کشید تا صدایش را از دست داد؛ همچنین در اجرای «وقفه در فضا» به سمت دیوار دوید و به آن برخورد کرد و این کار را پی در پی انجام داد تا از حال رفت.
وی اجراهای متفاوتی را ارائه داد از جمله «نقطه تماس»، «در رابطه با زمان»، «نیروی استراحت»، «هنرمند حاضر است». در سال 1988 این دو زوج هنرمند تصمیم گرفتند بعد از یک سفر معنوی به رابطه خود پایان دهند. آنها هر کدام دیوار بزرگ چین را از دو مقابل طی کردند و در وسط به هم رسیدند. بر طبق گفته هنرمند، آن پیاده روی تبدیل به یک درام شخصی کامل شد. آنها پس از پیمودن 2500 کیلومتر در حدود سه ماه یکدیگر را ملاقات و سپس خداحافظی کردند. وی گفته که این پیاده روی را در خواب تصور کرده بود و این عمل را پایان مناسب و عاشقانه ای برای رابطه خویش می دانست که دراماتیک و شبیه به پایان یک فیلم است؛ عنوان این اجرا «عاشقان» نام گرفت.
یکی از پرمخاطب ترین اجراهای آبراموویچ اجرای «هنرمند حاضر است» می باشد که در سال 2010 در موزه موما اجرا کرد. در این اجرا او ساعت ها روی صندلی پشت میز نشست تا مخاطبانی که او را دوست دارند روبرویش بنشینند و بدون هیچ گونه صحبتی تنها به هم نگاه کنند. او لحظه ای در این اجرا چشمان خود را بست تا مخاطب بعدی روبرویش قرار گیرد و وقتی چشمانش را باز کرد اولای را دید که روی صندلی مقابلش نشسته است.
از دیگر اجراهای این هنرمند خلاق، مجموعه اجراهای «هفت قطعه آسان» است که در 2005 در موزه گوگنهایم نیویورک ارائه شد که او آثار پنج هنرمند را برای ادای احترام بازسازی کرد. «بالکان باروک»، «حمل اسکلت»، «آشپزخانه»، «ریتم صفر»، «مرگ ماریا کالاس»، «خانه ای با چشم انداز
اقیانوس»، «ریتم 10» و … از دیگر اجراهای وی به شمار می رود.
منبع
آبراموویچ، مارینا(1401) عبور از دیوار‌ها، تهران: نشر نظر
