مکتب سقاخانه ای؛ نقاشی نوگرای ایران

مکتب سقاخانه ای به عنوان یکی از مهمترین مکاتب هنری نقاشی ایران می باشد که مربوط به گروهی از هنرمندان نوگرا بود؛ هنرمندان نوگرای این مکتب تلاش داشتند سبک های مدرن غربی را در همنشینی با عناصر تصویری گذشته ایران استفاده کنند. بنابراین شیوه جدیدی در بهره گیری از سنت به وجود آمد؛ این اصطلاح اولین بار توسط مترجم و روزنامه نگار ایرانی، کریم امامی، برای توصیف هنرمندان ایرانی که پلی میان سنت و نوگرایی ایجاد کردند، مورد استفاده قرار گرفت. از اعضای این مکتب مارکو گریگوریان، سیران ملکیان، سهراب سپهری، بیژن صفاری، منوچهر شیبانی، پرویز تناولی، ژازه طباطبایی، ناصر اویسی، منصور قندریز، مسعود عربشاهی، فرامرز پلارام، صادق تبریزی و … می باشند.

اثر فلامرز پلارام

مکتب سقاخانه ای از عناصر سنتی و هنرهای تزئینی، عامیانه و خوشنویسی فارسی بهره بردند؛ نقاشی خط در ابتدا توسط این مکتب آغاز شد. بسیاری از هنرمندان این گروه از اعضای گروه هنرمندان معاصر بودند؛ گروه هنرمندان معاصر از اولین گروه های هنری بود که در ایران شکل گرفت. هنرمندان سقاخانه ای از طرح اشیای آشنا برای عموم را در نقاشی های خود وارد کردند و از فرم آنها در آثار خود بهره بردند؛ آنها همواره در تلاش بودند اثری خلق کنند که وابسته به افکار و عقاید مردم ایران باشد و در عین حال نمایان کننده افکار انسان امروزی را بازتاب دهد.

اثر حسین زنده رودی

هنرمندان سقاخانه از آثار گذشته حالت های دوبعدی و تخت سطوح، عدم وجود سایه روشن، ترسیم خطوط کناره نما، عدم توجه به پرسپکتیو را مورد استفاده قرار دادند و از هنر مدرن عدم ریزه کاری، بیان صریح، ابزار جسورانه الهام بخش آنها شد. این گروه از هنرمندان از عوامل بصری نقاشی ها مدرن و نقش مایه های هنرهای سنتی، مذهبی و باستانی ایران الهام گرفتند؛ از جمله نقش و نگارهای موجود روی علم ها، کتل ها، ضریح ها و درهای اماکن مقدس در امامزاده ها، سقاخانه ها، نقش های روی مهر ها، سنجاق ها، سفال های دوران باستان و نقش های روی نمدها، ترمه ها، اشیای قدیمی، طلسم ها، تزئینات البسه و معماری سنتی ایرانی، کاشی کاری ها، کتیبه های هخامنشی، اشکانی و آشوری؛ نگارگری های ایرانی نیز از دیگر منابع تصویری مورد استفاده نقاشان سقاخانه ای بود.

اثر صادق تبریزی

از مهم ترین هنرمندانی که در شکل گیری این جریان نقش بسزایی داشتند می توان حسین زنده رودی را نام برد که کریم امامی نیز بر حضور پررنگ و با اهمیت وی نام برده است. زنده رودی از نخستین هنرمندانی بود که از نقاشی های سنتی در آثارش بهره برد؛ زیرا که این هنرمندان در تلاش بودند هویت ایرانی خود را با تکنیک های منحصر به فرد و نقاشی های آبستره غربی همنشین کنند و هنر ایرانی مدرن را به وجود آورند.

اثر فرامرز پلارام